Wielokulturowość spotykana była na obszarze całego Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego, które niegdyś zamieszkiwała mieszanka kulturowa, narodowościowa i etniczna. Każda z grup wyróżniała się odmiennością języka, obyczajów i tradycji wprowadzając do polskiej kultury swój cenny wkład. Do dzisiaj ślady po mniejszościach narodowych widoczne są w postaci zabytkowych budowli sakralnych oraz niematerialnym dorobku kulturowym. Na Pojezierzu zamieszkiwali Żydzi wyznania mojżeszowego, prawosławni Ukraińcy (Rusini) i Rosjanie, grekokatolicy, unici narodowości polskiej, ukraińskiej i rosyjskiej, Białorusini oraz Niemcy zarówno katolicy jak i protestanci (luteranie i baptyści). Dominującą grupę stanowili Polacy wyznania rzymskokatolickiego.
Prawosławie na terenie Pojezierza
W 1596 roku siedmiu biskupów (na dziesięć diecezji znajdujących się w Rzeczypospolitej) przystąpiło do unii z kościołem rzymskokatolickim. Wśród nich była diecezja chełmska w skład której wchodziły cerkiew w Cycowie i Świerszczowie. Na mocy unii brzeskiej z 1596 r. część wyznawców prawosławia uznała papieża za głowę Kościoła i przyjęła dogmaty katolickie, zachowując bizantyjski ryt liturgiczny. Początkowo w Cycowie cerkiew była unicką p.w. św. Michała Archanioła, zbudowana w latach 1860–1870 w stylu bizantyjskim. Od 1875 r. po kasacie unii – cerkiew prawosławna, a od 1918 r. kościół rzymskokatolicki p.w. Opieki św. Józefa. Podobną historię ma świątynia drewniana w położonym nieopodal Świerszczowie, której budowę zakończono w 1795 r. Po likwidacji przez władze carskie unickiego biskupstwa na Chełmszczyźnie kościół unicki zamieniono na cerkiew prawosławną, a od 1921 r. do chwili obecnej pełni funkcję kościoła rzymskokatolickiego p.w. św. Bazylego. Na terenie Pojezierza istniała jeszcze jedna prawosławna parafia w Dratowie, która powstała w XIV wieku, po zniszczeniu została odbudowana dopiero w 1720 roku. Do 1874 r. była to świątynia unicka, a potem prawosławna.
Na terenach wschodnich Pojezierza (powiat włodawski) zamieszkiwała stosunkowo duża liczba Ukraińców. W 1931 r., podczas drugiego powszechnego spisu ludności, wyznania greckokatolickiego i prawosławnego w woj. lubelskim było 213 755 osób, co stanowiło 8,7% ogółu, lecz swój język ojczysty ukraiński, ruski, białoruski bądź rosyjski uznawało tylko 3,1%. Jednak wyznanie, a tym bardziej zadeklarowany podczas spisu język ojczysty nie mogą stanowić podstawy do jednoznacznego określenia narodowości. W 1939 r., a więc bezpośrednio przed wybuchem wojny, według materiałów zebranych przez wojewódzkie władze administracyjne na terenie wymienionych powiatów Ukraińcy stanowili 24,3% ogółu ludności. Mieszkali oni przede wszystkim na wsi i głównym źródłem ich utrzymania było rolnictwo.
Żydzi na lubelszczyźnie
Żydzi stanowili największą grupę narodowościową poza Polakami, osiedlili się praktycznie na całym terenie dzisiejszego Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego. W dużej liczbie we Włodawie oraz w Łęcznej. W Łęcznej wkrótce po lokacji miasta, czyli w XV w. powstała samodzielna gmina żydowska. W wieku XVII łęczyńska gmina żydowska zyskała status drugiej po Lublinie pod względem liczebności gminy w regionie. Od I połowy wieku XIX Łęczna stała się ważnym ośrodkiem chasydyzmu, do roku 1843 będąc siedzibą dworu cadyka Szlomo Jehudy Lejba Łęcznera, ucznia Jakuba Icchaka Horowitza z Lublina i Jakuba Izaaka z Przysuchy. Obecność tak znakomitego autorytetu mającego swoich zwolenników nie tylko w Łęcznej, ale i na całej Lubelszczyźnie, a nawet w Królestwie Polskim przyciągała do miasteczka wielkie rzesze Żydów. W tym czasie łęczyńscy Żydzi stanowili 64,3% ogółu ludności miasteczka. W okresie międzywojennym Żydzi prowadzili intensywną działalność w dziedzinie handlu, rzemiosła i usług. Podczas II wojny światowej, Niemcy założyli w Łęcznej getto i obóz pracy przymusowej. Przebywało tutaj około 3 tys. miejscowych Żydów oraz ci przywiezieni z Czech i Słowacji. Na przełomie października i listopada 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto w Łęcznej: rozstrzelali na miejscu 1 tys. Żydów, dwa duże transporty skierowali do obozu zagłady w Sobiborze, pozostałych ponad 200 ludzi wywieźli do obozu pracy przymusowej w Piaskach i Trawnikach.
Pozostałościami po społeczności żydowskiej są: Mała i Duża Synagoga w Łęcznej, tzw. „kamienica Korna”, Ohel na łęczyńskim cmentarzu żydowskim na grobie cadyka Szlomo Lejby Łęcznera, Lapidarium przed budynkiem synagogi, na które składają się fragmenty nagrobków pochodzących z cmentarza żydowskiego, kilka zabudowań mieszkalnych na Starym Mieście oraz dom w którym przed II wojną światową mieszkał rabin.
Natomiast we Włodawie w latach 20. zeszłego wieku mieszkało tam dziewięć tysięcy Żydów, co stanowiło 70% włodawian. W ich rękach było też 90% handlu. Mieli swoje szkoły oraz organizacje społeczne i polityczne. Byli jednak biedni, podobnie jak inni mieszkańcy miasta. W 1939 roku hitlerowcy nałożyli na gminę żydowską wysoki podatek. Żydom nakazano noszenie opasek, zabroniono poruszać się po chodnikach. W latach 1940–1943 zapędzono ich do obozów pracy i getta. Ostatecznie w 1943 roku getto włodawskie zlikwidowano, Żydów hitlerowcy wywieźli do pobliskiego Sobiboru gdzie rozstrzelano ich lub zagazowano.
Pozostałości tych trzech narodowości widać dziś w postaci włodawskich zabytków:
Zaliczają się do tej grupy m.in. miejsca kultu: prawosławna cerkiew, żydowska synagoga i katolicki kościół.
- Cerkiew prawosławna Narodzenia NMP
- Kościół św. Ludwika, do kościoła przylega zabudowa klasztorna
- Wielka i Mała Synagoga
Festiwal Trzech Kultur
Chcąc zapoznać mieszkańców i turystów z wielokulturowością regionu od roku 1999 we Włodawie odbywa się Festiwal Trzech Kultur. Podczas festiwalu przez trzy dni odbywają się koncerty i występy. Pierwszy dzień poświęcony jest tradycji kultury żydowskiej, drugi – prawosławnej, zaś trzeci – katolickiej. Przez trzy dni odbywają się wernisaże, projekcje filmowe, spektakle teatralne, warsztaty plastyczne.
Artykuł pochodzi z portalu: http://www.turystyka-pojezierze.pl/
