Jezioro Rańskie leży w południowej części Pojezierza Mrągowskiego. Mniej więcej w połowie drogi między Szczytnem i Mrągowem. Nazwa jeziora pochodzi od wsi Rańsk, która leży na wschodnim brzegu jeziora. Około kilometr dalej na wschód leży kolejne jezioro – Babięty Wielkie.
Główną miejscowością nad jeziorem jest Rańsk. Raczej tu należy kierować się w poszukiwaniu noclegów. Jednak może to się wkrótce zmienić, ponieważ powstaje tu wiele nowych domów zarówno całorocznych jak i letniskowych. Prowadzi tędy droga wojewódzka nr 600, która łączy Szczytno i Mrągowo. Mimo takiej klasy standard drogi znacząco odbiega od norm. Droga jest bardzo wąska i dziurawa. Trzeba założyć powolną i ostrożną jazdę.
Jezioro Rańskie ma 291 hektarów powierzchni. Maksymalna głębokość to 7,8 metra, a średnia to 3,8 metra. Jak na polskie warunki jest to jezioro duże i płytkie. Z tego powodu dość szybko woda się w nim nagrzewa. Jezioro ma kształt zbliżony do litery U. Występują tu liczne zatoki i półwyspy dosyć łagodnie wchodzące w lustro wody. Ze wschodniego krańca zbiornika wypływa strumień do Babięt Wielkich, który płynie przez wieś Rańsk i zasila w wodę rozległe stawy rybne znajdujące się we wsi. Północny brzeg i wschodnia część południowego są wysokie i strome, pozostałe płaskie i podmokłe. Stok ławicy brzegowej jest bardzo łagodny, daleko sięgający w jezioro. Na jeziorze są dwie wyspy o łącznej powierzchni około 2 hektary.
Od strony turystycznej Jezioro Rańskie jest ubogie. Małą bazę noclegową zapewniają gospodarstwa agroturystyczne w Rańsku. Łatwiej tu o posiłek u gospodyni niż o restaurację. Jednak jest to typowa wieś rolnicza, a nie turystyczna. Dojścia nad wodę są liczne, ale głównie są dla mieszkańców i ich gości. W centrum jest plaża wiejska wyposażona w wiatę. We wsi jest bardzo dużo pomostów wędkarskich. Woda jest trzeciej klasy czystości.
Gospodarzem jeziora jest: Kompania Mazurska Pasym Sp. z o. o. Wymagane jest stosowne pozwolenie na połów ryb. Można tu złowić takie ryby jak: leszcz, lin, płoć, karaś, sandacz, szczupak, okoń oraz węgorz. Jezioro jest znane z dużej populacji kormoranów. Te piękne ptaki występują tu w takich ilościach, że mają znaczący wpływ na ilość ryb w wodzie.
