HISTORIA
Zawieprzyce mają historię sięgającą XVI w. Prawdopodobnie już w tym czasie istniał tu zamek obronny, posadowiony na okazałym wzgórzu w widłach rzeki Bystrzycy i Wieprza. Pełnił on funkcje obronne. Należał do Zawieprskich herbu Janina. Następnym właścicielem Zawieprzyc został Adankt Ciecierski z Ciecierzyna – chorąży drohnicki, od 1611 r. Jan Firlej – kasztelan wojnicki, a od 1626 r. Józef Gorayski – starosta lubelski, który sprzedał zamek wraz z Wólką Zawieprzycką Miączyńskim herbu Suchekomnaty. Przez połączenie kilku okolicznych folwarków Atanazy Miączyński stworzy klucz Zawieprski z rezydencją w Zawieprzycach. W latach 1674–1679 wg planów Tylmana z Gameren na miejscu starego zamku został wybudowany wspaniały pałac barokowy. W 1794 r. Miączyńscy sprzedali majątek Aleksandrowi Morskiemu, a w 1818 r. stał się on własnością senatora Królestwa Polskiego i wojewody Antoniego Ostrowskiego. Od 1838 r. po pożarze zamku jego funkcje mieszkalne przejęła oficyna, a następnie dwór dzierżawcy majątku. Ostatnim właścicielem był Jan Krystyn Ostrowski. Po wojnie, na podstawie dekretu PKWN z 1944 roku właścicielem dóbr stał się Skarb Państwa.
Z dziejami zamku związane są dwie znane postaci historyczne: Jan III Sobieski, który przyjaźnił się z Atanazym Miączyńskim, a także Maria Skłodowska-Curie. Na przełomie XIX i XX w. Ksawery Skłodowski – stryjeczny brat dziadka Marii, Józefa który w latach 1851–1862 był dyrektorem lubelskiego gimnazjum, zarządzał majątkiem w Zawieprzycach i gościł przyszłą noblistkę podczas wakacji.
WARTO ZOBACZYĆ:
Kameralny zespół pałacowo-parkowy w Zawieprzycach to prawdziwa turystyczna perełka Pojezierza. Tu rozpoczyna się szlak turystyczny Magia Miejsc – podróż po najciekawszych miejscach powiatu łęczyńskiego. Miejsce to stanowi cel rodzinnych wycieczek samochodowych, rowerowych i spływów kajakowych. Malownicze wzgórze zamkowe z ciekawymi zabytkami, tajemnicza legenda, majówka historyczna przyciągają turystów przez cały rok. Fundacja Nadwieprzańskie Horyzonty oraz Nadwieprzańska Chorągiew Suchekomnaty, która ma swoją siedzibę w Zawieprzycach turystom oferują liczne atrakcje: ekspozycję historyczną w lamusie, zwiedzanie zespołu pałacowo-parkowego z przewodnikiem, cykliczne wystawy i prelekcje, a dla grup zorganizowanych atrakcyjny pobyt, gry i zabawy integracyjne.
Zobacz panoramę zespołu pałacowo-parkowego w Zawieprzycach – Przejdź
Kopiec z krzyżem
Okazała kolumna z XVII w., zlokalizowana przy wejściu na wzgórze zamkowe została zwieńczona żeliwnym krzyżem. Razem z kościołem w Kijanach najprawdopodobniej stanowią votum wdzięczności jednego z właścicieli zamku – Atanazego Miączyńskiego, za szczęśliwy powrót z odsieczy wiedeńskiej. Wedle tradycji rodzinny Miączyńskich to chorągwie Atanazego zdobyły namioty Kara Mustafy. Zarówno Jan III Sobieski jak i jego następca August II darzyli go wielką sympatią.
Oficyna barokowa
Ulokowana na wysokim tarasowym wzgórzu, została wzniesiona w wieku XVIII. Pod koniec XVIII w. mieściła się tutaj fabryka wódek i likierów rodziny Vetterów. Do końca XIX w. budynek pełnił funkcję gorzelni. Obecnie mieści się tu Szkoła Podstawowa im. Marii Skłodowskiej- Curie w Zawieprzycach, zbudowana na murach starej oficyny w latach 1956–1959.
Brama wjazdowa, stajnia
Barokowa brama wjazdowa została wzniesiona z końcem XVII lub na początku XVII w. Na początku XIX w., kiedy właścicielami Zawieprzyc zostają Ostrowscy, pałac otoczono wysokim murem z arkadami. Elementem ogrodzenia jest również stajnia z początku XIX w.
Lamus
Został wzniesiony w tym samym czasie co zamek (XVII w.). Początkowo mieściła się tam zbrojownia, później skarbiec. Obok lamusa znajdował się niegdyś tzw. „dworek Skłodowskich”. Dworek wybudowano dla dzierżawcy majątku, po pożarze pałacu w 1838 r. W latach 1862–1911 funkcję tą pełnili członkowie rodziny Skłodowskich, najpierw Ksawery, stryjeczny brat dziadka słynnej noblistki, a później jego syn – Bolesław. Ksawery Skłodowski specjalizował się w hodowli rasowych koni wyścigowych. W 1883 r. jedne ze swoich beztroskich, młodzieńczych wakacji spędziła tu Marysia Skłodowska. W Kijanach, na cmentarzu parafialnym do dziś znajduje się rodzinny grobowiec Skłodowskich, a w kościele epitafium ku czci Ksawerego Skłodowskiego. Obecnie mieści się tu Muzeum Czasów Jana III Sobieskiego i siedziba Chorągwi Zamku w Zawieprzycach.
Ruiny pałacu
Widoczne na terenie wzgórza ruiny, to pozostałości barokowego pałacu wzniesionego w XVII w. na miejscu starego zamku przez Atanazego Miączyńskiego. Pałac zbudowano wg projektu Tylmana z Gameren. O tym jak kiedyś wyglądał pałac dziś możemy dowiedzieć się tylko ze starych dokumentów.
Kaplica p.w. św. Antoniego Padewskiego
Barokowa kaplica została zaprojektowana przez Tylmana z Gameren i wzniesiona w XVII w. Jest najlepiej zachowanym obiektem na terenie zespołu pałacowo-parkowego. W kopule znajduje się barokowa polichromia przedstawiająca scenę sądu ostatecznego, powstała w trakcie remontu kaplicy w latach 1723–1748. Sposób ujęcia oraz tematyka charakterystyczne są dla okresu kontrreformacji. Malowidło wzorowane jest najprawdopodobniej na fresku, który zdobi sklepienie kaplicy Tyszkiewiczowskiej lubelskiego kościoła dominikanów w Lublinie. W kaplicy znajdują się cenne obrazy z pocz. XVIII w. prezentujące: św. Piotra, św. Marię Magdalenę i św. Rozalię.
Lipa Sobieskiego
W Zawieprzycach znajdował się niegdyś regularny ogród włoski, wzorowany na ogrodzie przy pałacu Sobieskiego w Wilanowie. Dziś z pięknego założenia parkowego nie zachowało się zbyt wiele. Wszystkie pomniki przyrody uległy zniszczeniu, a w 1977 r. na skutek uderzenia pioruna runęła ogromna lipa, zwana „lipą Sobieskiego”. Miała ok. 7 m obwodu. Na szczęście z pędów wyrosłych z jej pnia udało się wyhodować nowe drzewo.
Oranżeria
Klasycystyczna oranżeria (pomarańczarnia) wzniesiona została na początku XIX w. przez rodzinę Ostrowskich.
LEGENDA ZAWIEPRZYCKA
Zawieprzycki zamek to miejsce spoczynku tragicznej pary kochanków zamurowanych przez kasztelana Granowskiego. Jest to postać fikcyjna, którą stworzył Aleksander Bronikowski, ale wzorem do jej nakreślenia był prawdopodobnie właściciel zamku Atanazy Miączyński, który zasłużył się nie tylko udziałem w wyprawie wiedeńskiej króla Jana III Sobieskiego, ale i porywczym charakterem w stosunku do swoich poddanych. Bronikowski przedstawia go jako srogiego kasztelana, wykorzystującego przywiezionych jeńców tureckich przy ciężkich robotach budowlanych na zamku. Wśród nich znalazła się przypadkiem córka greckiego księcia wraz z narzeczonym. Jej uroda zwróciła uwagę okrutnika, jednak nie udało mu się zdobyć jej serca. Na pomoc jeńcom przybył brat Greczynki – malarz, który miał za zadanie wykonać na kopule kaplicy fresk ukazujący ostatnią drogę Granowskiego do nieba. Artysta zgodził się pod warunkiem, że nikt nie będzie oglądał jego dzieła przed ukończeniem. Przez wiele dni i nocy pracował nad malowidłem jednocześnie przygotowując drogę ucieczki. Niestety, misternie przygotowany plan został odkryty. Granowski rozkazał żywcem zamurować kochanków w wąskich niszach zamku. Po tym zaś jak jego sługa odkrył, że malarz wiernie przedstawił los jeńców, a także zasłużoną mękę Granowskiego w jednej ze scen piekielnych Sądu Ostatecznego, również kochający brat podzielił los księżniczki. Kiedy kończono wykonywać wyrok, krwawe promienie słońca oświetliły miejsce kaźni. Od tej pory o zachodzie słońca na tragicznej ścianie co dzień pojawiały się przerażające zjawiska prześladując nie tylko Granowskiego i jego potomków, ale również innych mieszkańców zamku.
Artykuł pochodzi z portalu: http://www.turystyka-pojezierze.pl/
