Sobiborski Park Krajobrazowy

Sobiborski Park Krajobrazowy powołano dla ochrony lasów z torfowiskami i śródleśnymi jeziorami położonymi we wschodniej części Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego. Najcenniejsze fragmenty chronione są w postaci aż sześciu rezerwatów przyrody.

Ukształtowanie powierzchni Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego ma wybitnie równinny charakter. Decydujący wpływ na obecne ukształtowanie powierzchni miało zlodowacenie środkowopolskie. Pozostawiło ono po sobie specyficzne typy osadów. Na dużych powierzchniach występują utwory akumulacji jeziorzyskowo-rzecznej, piaski wodnolodowcowe oraz piaski eoliczne, które tworzą wyraźne pagórki lub wały wydmowe. Ukształtowanie powierzchni oraz podłoże w postaci polodowcowych osadów spowodowały wykształcenie się specyficznych gleb. Tereny wierzchowinowe pokrywają różnego rodzaju gleby bielicowe o małej przydatności rolniczej, obniżenia natomiast zajmują gleby torfowe.

Sobiborski Park Krajobrazowy
Sobiborski Park Krajobrazowy

Płaski teren oraz obfita roślinność znacznie redukuje powierzchniowy ruch wody, co powoduje lokalne zabagnienia terenu. Sobiborski Park Krajobrazowy leży w dorzeczu Bugu. Sieć rzeczna na tym terenie jest bardzo uboga. Sobiborski Park Krajobrazowy odwadniany jest przez niewielką rzeczkę Tarasienkę oraz system rowów melioracyjnych. Tereny sąsiadujące z Parkiem rozcina rzeka Włodawka, Krzemianka i Bug. Na terenie Parku i otuliny zlokalizowano również 5 źródeł, które cechuje stosunkowo niewielka wydajność.

Charakterystycznym elementem Parku jest występowanie siedmiu śródleśnych jezior, których tylko niewielkie fragmenty brzegów są dostępne. Jeziora te mają różną genezę, morfometrię i charakterystykę limnologiczną. Największe z nich jest Wspólne, które podobnie jak Koseniec, Perespa i Płotycze ma wody o charakterze eutroficznym. Jezioro Brudzieniec i Brudno posiada wody eutroficzno-dystroficzne, zaś Orchowe dystroficzne. Cechą charakterystyczną tych jezior jest niedostępność ich brzegów spowodowana przez otaczające je bagna i torfowiska śródleśne. Niedostępność brzegów oraz sąsiedztwo bagien spowodowało, że nigdy do końca nie zostały zagospodarowane i zachowały wybitne walory przyrodnicze.

Flora

Teren objęty ochroną należy do najcenniejszych fragmentów Lasów Sobiborskich. Występują tu niemal wszystkie typy siedlisk charakterystycznych dla borów niżowych, z których największy udział mają: bór suchy, świeży, wilgotny i bagienny z roślinnością borealną typową dla północno-wschodnich krańców Europy (tzw. tajgi). W każdym z nich w drzewostanie dominuje sosna, a w zależności od zasobności siedliska i wilgotności zmieniają się gatunki stanowiące domieszkę. Wyjątkiem na siedliskach borowych, w których sosna ma niewielki udział jest brzezina bagienna, gdzie dominuje brzoza omszona i olcha czarna. W lokalnych obniżeniach w pobliżu cieków wodnych występują olsy. Charakterystyczną formacją roślinną Parku są torfowiska. Występują tutaj wszystkie trzy ich typy: niskie, przejściowe i wysokie. Najżyźniejsze torfowiska niskie wykształciły się w obniżeniach, na terenach zasilanych wodą przepływową. Wokół jezior dystroficznych rozwijają się torfowiska przejściowe. Jest to uginająca się pod ciężarem człowieka spleja zbudowana ze splątanych ze sobą mchów torfowców i korzeni roślin naczyniowych, głównie turzyc. W warunkach całkowitego zahamowania przepływu wody powstają w obniżeniach terenowych torfowiska wysokie. Zasilane są one wyłącznie wodami opadowymi.

Na terenie Sobiborskiego Parku Krajobrazowego występuje wiele gatunków roślin rzadkich. Na torfowiskach występują rośliny będące reliktem okresu polodowcowego: wierzby – lapońska i borówkolistna, rosiczka pośrednia oraz brzoza niska. Na wilgotnych łąkach można spotkać kwitnące kosaćce syberyjskie, goździki pyszne i pełniki europejskie. W borach świeżych występują widłaki: goździsty, wroniec i spłaszczony. W borach wilgotnych bardzo liczny jest widłak jałowcowaty. Rzadkie rośliny chronione w zajmujących tu niewielkie powierzchnie grądach reprezentują: tojad dzióbaty, barwinek pospolity, lilia złotogłów i wawrzynek wilczełyko oraz storczyki: gnieźnik leśny, buławnik czerwony i podkolan biały. Znaczną powierzchnię parku zajmują coraz rzadziej spotykane ciepłolubne murawy napiaskowe. Na leśnych polanach, poboczach dróg i nasypach linii kolejowej spotkać można goździki piaskowe i kocanki piaskowe. Roślinnym symbolem Sobiborskiego Parku Krajobrazowego powinna być rosnąca na tych siedliskach lepnica litewska. Wschodnia część Lubelszczyzny jest jedynym w Polsce miejscem jej występowania.

Fauna

Niewielki stopień przekształcenia środowiska, trudno dostępny teren i duże zróżnicowanie warunków siedliskowych decydują o bogactwie faunistycznym tego rejonu. Duże walory przyrodnicze tego obszaru wpłynęły na uznanie go za ostoję przyrody o znaczeniu międzynarodowym, m.in. w systemie CORINE i ECONET-POLSKA. W Parku i jego najbliższych okolicach na stałe występuje kilka watah wilków. Podmokłe drzewostany stanowią ostoję łosi. Niemal przy każdym jeziorze spotkać można żeremia bobrowe, a przy brzegach obserwuje się ślady obecności wydry. Rzadkie gatunki gryzoni reprezentują smużka i popielica. Ponadto w Parku i jego okolicach żyje 13 gatunków nietoperzy, wśród których do najciekawszych należą: nocek Bechsteina, nocek Natterera, nocek łydkowłosy, mroczek pozłocisty i mroczek posrebrzany. Do ewenementów faunistyczny świadczący o „dzikości” tych terenów należy ryś, którego widuje się tu rokrocznie od 2010 r. Bogaty w jeziora i podmokłości park obfituje w wiele gatunków ryb. Do najciekawszych należą: różanka, piskorz, słonecznica, śliz i koza. W podmokłych lasach i torfiankach występuje bardzo rzadka ryba będąca reliktem glacjalnym, wpisana na czerwoną listę ginących zwierząt Europy: strzebla błotna. Sąsiedztwo terenów suchych i podmokłych spowodowało, że Sobiborski Park Krajobrazowy stał się idealnym miejscem bytowania płazów i gadów. Z rzadszych gatunków płazów występują tutaj: traszka grzebieniasta, ropucha zielona, ropucha paskówka. Na uwagę zasługują duże populacje gadów: żmii zygzakowatej, zaskrońca oraz jaszczurek: żyworodnej, zwinki i padalca. Na piaszczystych duktach leśnych i suchych łąkach zlokalizowanych w pobliżu kanałów, jezior i bagien znajdują się lęgowiska żółwia błotnego – którego populacja jest tu najwyższa w Europie Środkowej.

Bardzo bogata jest awifauna lęgowa parku. Jeszcze w latach 90. XX w. można było spotkać na leśnych polanach tokujące cietrzewie. Obecnie można zobaczyć parę bielików latających nad jednym z jezior, kilka par orlików krzykliwych, puchaczy i bocianów czarnych zamieszkujących skraje podmokłych drzewostanów, widywany jest tu również gadożer i kania czarna. Śródleśne torfowiska zamieszkuje obecnie kilka par puszczyka mszarnego – sowy, której pierwszy lęg w Polsce stwierdzono w 2010 r. właśnie w Sobiborskim Parku Krajobrazowym. W sosnowych borach Lasów Sobiborskich stwierdzono ponadto inną bardzo rzadką sowę – włochatkę, która chętnie zajmuje dziuple po dzięciole czarnym oraz zawieszone specjalnie dla niej budki lęgowe. Na obrzeżach dzikich jezior gniazduje gągoł – kaczka, która wyprowadza lęgi w dziuplastych drzewach.

Turystyka

Sobiborski Park Krajobrazowy oraz jego okolice to tereny o znakomitych warunkach do uprawiania turystyki. Turystom pieszym dedykowane są szlaki PTTK: żółty „Siedmiu jezior włodawskich”, czarny „Lasów Sobiborskich”, zielony „Pętla Sobiborska”, niebieski „Trzech jezior”, oraz czerwony „Nadbużański” – jeden z najdłuższych i najatrakcyjniejszych szlaków w kraju. Przez Park przebiega czerwony Nadbużański Szlak Rowerowy, Wschodni Szlak Rowerowy Green Velo z licznymi Miejscami Obsługi Rowerzystów oraz Poleski Szlak Konny. W południowej części Parku znajduje się ścieżka przyrodnicza „Stulno” o długości około 6 km, która umożliwia poznanie różnych siedlisk leśnych oraz jeziora Brudno i Płotycze. Przez Park przechodzi historyczna linia kolejowa Chełm – Włodawa, która czynna jest w okresie letnim. Przebiega ona przez najważniejsze osady Parku i jego otuliny: Wolę Uhruską – z licznymi gospodarstwami agroturystycznymi, wierzą widokową na wysokiej skarpie i kąpieliskiem nad starorzeczem Bugu, Sobibór – z muzeum i miejscem pamięci niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady oraz siedzibą Nadleśnictwa Sobibór, Orchówek – doskonałym miejscem wypadowym do jezior przeznaczonych turystyce i rekreacji Glinki i Białego oraz miasta powiatowego Włodawa.

Otulina Sobiborskiego Parku Krajobrazowego przylega do Jeziora Białego, które jest centrum turystycznym tego regionu i skupia rokrocznie wielu amatorów sportów wodnych, pływania oraz wypoczynku. W okresie letnim padają tutaj rekordy frekwencji – w ciepłe weekendy nad jezioro potrafi przyjechać nawet 70 000 turystów. Mimo tak dużej presji turystycznej Jezioro Białe należy do najczystszych na Pojezierzu Łęczyńsko-Włodawskim. Dzieje się to za sprawą doskonałych właściwości samooczyszczania związanych z jego dużą powierzchnią (106,4 ha) i głębokością (33,6 m). W otulinie Parku leży również rzeka Bug, stanowiąca wschodnią granicę Polski i Unii Europejskiej – jest to jedna z ostatnich dużych rzek Europy o nieuregulowanym korycie i naturalnej dolinie. W promieniu 5 km od granic Parku znajduje się miasto Włodawa z licznymi zabytkami i Festiwalem Trzech Kultur organizowanym na cześć wielokulturowej historii miasta. Impreza ta aspiruje do miana jednej z ważniejszych imprez kulturalnych w Polsce. W położonym na granicy otuliny Parku Orchówku znajdują się doskonale urządzone miejsca dla turystów oraz wieża widokowa, z której roztacza się widok na dolinę Bugu i pobliskie bużysko. Kilka kilometrów dalej na wschód, nad Bugiem, położony się tzw. Trójstyk – miejsce styku granicy Polski, Białorusi i Ukrainy.

Artykuł powstał na bazie materiałów z oficjalnej strony Sobiborskiego Parku Krajobrazowego.

Zostaw komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

30 + = 35

Scroll to Top