Jezioro Hańcza jest położone na Pojezierzu Suwalskim. To najgłębsze jezioro w Polsce i w całej środkowej części Niżu Europejskiego. Znajduje się na terenie Suwalskiego Parku Krajobrazowego i jest w całości objęte ochroną. Powstało z roztopienia wód polodowcowych w głębokiej rynnie, stworzonej przez lodowiec. Na brzegach są liczne głazy, niektóre o kilkumetrowej średnicy. Nagromadzenie głazów jest tak duże, że sprawiają wrażenie celowo ułożonych. Przepływa przez nie rzeka Czarna Hańcza. Jezioro Hańcza jest akwenem oligotroficznym, z charakterem jeziora wysokogórskiego – czyste, przejrzyste, dobrze natlenione wody o skąpych osadach organicznych oraz niewielkiej żyzności. Wody jeziora Hańcza zaliczają się do I klasy czystości, przezroczystość dochodzi do 6 metrów. Dno piaszczysto-żwirowe. Jezioro jest spore jak na Suwalszczyznę. Ma 311 hektarów powierzchni. Maksymalna głębokość wynosi 108 metrów, a średnia 39 metrów.
Jezioro leży około 30 kilometrów na północ od Suwałk. Z tego miasta należy jechać na północ drogą wojewódzką numer 655 do Jeleniewa i tam skręcić w lewo w kierunku na Kruszki. Dalej znaki prowadzą już nad jezioro do wsi Bachanowo. Nad jezioro można również dojechać od strony Gołdapii czy Olecka. Obie te trasy w znacznej części prowadzą drogami powiatowymi i należy się wyposażyć w odpowiednią mapę na taką podróż.
Co warto zobaczyć nad Jeziorem Hańcza
- Głazowiskowe wzgórze Boczniel
- Głazowisko Bachanowo
- Plaża w Błaskowiźnie
- Plaża w Starej Hańczy
- Siedziba Suwalskiego Parku Krajobrazowego w Turtulu
- Punkt widokowy “Na Ozie” w Smolnikach
- Przejście dla pieszych w szczerym polu (na drodze łączącej Bachanowo i Turtul)
Jezioro Hańcza jest otwarte na turystów, mimo że jest w parku krajobrazowym. Z tego powodu turystyka jest tak rozwijana, aby jak najmniej ingerować w środowisko. W okolicy znajduje się 6 stacji Green Velo (MOR: Okliny, Pobłędzie, Mierkinie, Bachanowo, Rutka i Szurpiły). Nie ma tu hotelu, ale jest wiele gospodarstw agroturystycznych oferujących noclegi w zróżnicowanym standardzie. Nad jeziorem są dwie publiczne plaże: w Błaskowiźnie i w Starej Hańczy. Obie mają parkingi i miejsce do rozłożenia koca, ale to pierwsza z nich jest bardziej rozbudowana. Tu również mieści się główna baza nurkowa.
Ze względu na dogodne warunki, czyli duża głębokość i nieprzeciętna przejrzystość wody, jezioro to jest często odwiedzane przez zaawansowanych nurków technicznych. Podczas nurkowania do kilkunastu metrów głębokości, możemy spodziewać się zazwyczaj widoczności na poziomie od 3 do 6 metrów. Natomiast poniżej głębokości 20 metrów, praktycznie zawsze mamy do dyspozycji bardzo dobrą wizurę w granicach 8-12 metrów. Większość nurków kieruje się na środkową część wschodniego brzegu. Tu są parkingi i zejścia do wody dostosowane do potrzeb nurków. Z tej strony znajdują się również atrakcyjne podwodne ścianki skalne.
Wbrew pozorom wędkowanie na Jeziorze Hańcza jest dozwolone. Oczywiście nie można używać silników spalinowych. W jeziorze występują takie ryby jak: szczupak, miętus, okoń, sieja, sielawa, węgorz i wiele innych ryb spokojnego żeru. Największą atrakcją jest jednak występowanie w jego niezgłębionych toniach troci jeziorowej. Ryba ta w Hańczy (i kilku innych jeziorach Suwalszczyzny) bytowała już w XV wieku. Reintrodukowano ją ponownie do jeziora w październiku 1991 roku, wprowadzając jednocześnie całkowity zakaz jej połowu na trzy lata. Troć w jeziorze przyjęła się wspaniale. Obecnie zdarzają się sztuki powyżej 9 kilogramów. Jezioro Hańcza dzierżawione jest przez Gospodarstwo Rybackie PZW w Suwałkach i wymagane jest wykupienie zezwolenia wędkarskiego.
