O Parku Krajobrazowym Puszczy Solskiej
Celem ochrony są zwarte kompleksy leśne o charakterze puszczańskim, krajobraz dolin rzek tworzących przełomy w strefie krawędziowej Roztocza i Kotliny Sandomierskiej.
Położenie administracyjne (powiat/gminy): Województwo lubelskie / Powiat biłgorajski / Aleksandrów (wiejska), Józefów (miejsko-wiejska), Łukowa (wiejska), Obsza (wiejska); Powiat Tomaszowski / Susiec (wiejska); Województwo podkarpackie / Powiat lubaczowski / Narol (miejsko-wiejska), Cieszanów (miejsko-wiejska)
Większość część obszaru Parku Krajobrazowego Puszczy Solskiej leży na płaskiej, sandrowej Równinie Biłgorajskiej, porośniętej borami Puszczy Solskiej. Jej monotonny krajobraz równinny urozmaicają liczne doliny cieków, a także wydmy oraz zabagnione zagłębienia międzywydmowe. Najciekawsza pod względem krajobrazowym jest północno-wschodnia część Parku, obejmująca krawędź Roztocza, wznoszącą się kilkadziesiąt metrów nad Równiną Biłgorajską.
Najwyżej wzniesiony fragment krawędzi, osiągający 321 m n.p.m., znajduje się w okolicach Narola, przy wschodniej granicy Parku. Krawędź jest w kilku miejscach głęboko rozcięta przez doliny spływających z Roztocza rzek i potoków tworzących systemy niewielkich wodospadów, zwanych szumami lub szypotami. Powstały one dzięki różnicy odporności skał kredowych i trzeciorzędowych, budujących podłoże. Stanowią one największą atrakcję krajobrazową Parku.
Cały obszar Parku Krajobrazowego Puszczy Solskiej należy do zlewni Tanwi, która jest główną rzeką Parku. Tanew wraz z dopływami (Sopot, Jeleń, Szum, Niepryszka), przecinając strefę krawędziową, tworzy doliny przełomowe. W strefie wzgórz krawędziowych potoki wcinają się głęboko w podłoże i rozcinają pokrywę aż do litej skały. W korytach rzek odsłonięte zostały progi skalne tzw. „szypoty”. Na rzece Jeleń znajduje się największy na terenie Roztocza wodospad, którego próg wapienny wynosi 1,5 m. Na odcinku Tanwi, między ujściem Potoku Łosinieckiego a ujściem Jelenia, na niewielkim 400 m odcinku znajdują się 24 progi. Jest to najpiękniejszy fragment doliny Tanwi, unikalny w skali kraju.
Nieco inny charakter mają wodospady na rzece Sopot w pobliżu Hamerni. Występujące tu progi są postrzępione a rzeka przypomina jeszcze bardziej potok górski. Oba fragmenty dolin zostały objęte ochroną rezerwatową.
Dziedzictwo kulturowe
Do najważniejszych zabytków na terenie Parku należą: neobarokowy kościół z 1886 r. oraz XIX-wieczna synagoga i kirkut w Józefowie. Zespół kościoła parafialnego św. Jana Nepomucena z XIX w. w Suścu. Ruina papierni zamojskich w rezerwacie Czartowe Pole. Drewniany młyn wodny z 1925 roku w Suścu.
Do ważnych punktów na mapie Parku Krajobrazowego Puszczy Solskiej należą miejsca pamięci narodowej: partyzancki cmentarz z II wojny światowej w Osuchach, cmentarz i miejsce po obozie założonym przez NKWD w Błudku, pomniki na uroczysku Maziarze i Krzywej Górce.
Wspomnieć również należy o stanowisku archeologicznym „Zamczysko” inaczej zwane „Kościółek”. Jest to wał ziemny dawnego zamczyska wybudowanego w widłach Tanwi i Jelenia. W XVII wieku wybudowano tam cerkiew zamienioną w 1748 r. na kościół. Podczas powstania styczniowego i w czasie II wojny światowej ukrywali się tu partyzanci, co upamiętniają krzyż i pomnik.
W części podkarpackiej parku znajduje się Narol – miejscowość należąca niegdyś do możnego rodu Łosiów. Z inicjatywy Antoniego Feliksa powstała okazała rezydencja, gdzie zgromadzono kolekcję unikalnych dzieł sztuki. Pałac został doszczętnie ograbiony w czasie I wojny światowej. obecnie świetność przywraca mu Fundacja Pro Academia Narolense. Warto też zobaczyć ruiny cerkwi w Hucie Różanieckiej.
Flora
Lasy, jako dominujący element Parku, stanowią ponad 85% jego powierzchni. Przeważającym typem lasu są świeże bory sosnowe.
Szata roślinna Puszczy Solskiej jest urozmaicona i niezwykle interesująca. Z ciekawszych roślin objętych ochroną należy wymienić: czosnek niedźwiedzi, zachyłkę Roberta, pięć gatunków widłaków, goryczkę wąskolistną, trzy gatunki rosiczek, bagno zwyczajne, kosaćca syberyjskiego, lilię złotogłów, kilka gatunków storczyków, turzycę strunową i bagienną, grążela żółtego i turówkę wonną.
Fauna
Bogata jest również fauna tego obszaru. W zimnych i czystych wodach potoków Parku żyją dwa cenne, również dla wędkarzy gatunki ryb: pstrąg potokowy i lipień. Górne odcinki biegu strumieni przyjęto nazywać „krainą pstrąga i lipienia”. Z awifauny na terenie Parku zanotowano gatunki zagrożone w skali globalnej: podgorzałkę i derkacza. Do najbardziej charakterystycznych i jednocześnie najcenniejszych gatunków leśnych należy zaliczyć większość szponiastych: trzmielojad, bielik, jastrząb, krogulec, myszołów, orlik krzykliwy, jarząbek, głuszec, cietrzew, żuraw, dzięcioły: zielonosiwy, zielony, czarny. Na uwagę zasługuje obecność gadożera, który jest regularnie obserwowany w rejonie Puszczy Solskiej. To gatunek skrajnie zagrożony; na Lubelszczyźnie jego liczebność oceniana jest jedynie na 3 – 4 pary.
Z gatunków wodno-błotnych na uwagę zasługują m.in. większość gatunków perkozów, bąk, bączek, wszystkie lęgowe chruściele. Z gromady ssaków wymienić należy: 4 gatunki ryjówek, 7 gatunków nietoperzy, jeża, kreta, łasicę, gronostaja, wiewiórkę pospolitą, chomika europejskiego, popielicę, orzesznicę, żołędnicę, bobra europejskiego, wilka, rysia, dzika, łosia, jelenia, sarnę. Coraz częstsze obserwacje rysia świadczą, iż odbudowuje on swoją populację, dzięki czemu zostanie przywrócony naturalny selekcjoner populacji sarny. Obecnie Puszcza Solska jest ostoją ptasią o randze międzynarodowej w ramach programu Natura 2000.
Turystyka w Parku Krajobrazowym Puszczy Solskiej
Baza turystyczna na terenie Parku jest dość dobrze rozwinięta. Główne ośrodki turystyczne stanowią takie miejscowości jak: Susiec, Józefów, Narol czy Huta Różaniecka.
Przez bory parku przebiega wiele ścieżek i szlaków turystycznych: zielony „Szlak Ziemi Józefowskiej”, czerwony „Szlak Krawędziowy”, niebieski „Szlak Szumów”, czarny „Szlak Walk Partyzanckich”, żółty „Szlak Południowy”, zielony „Szlak Władysławy Podobińskiej”. Poza tym przebiega tędy centralny szlak rowerowy Roztocza (Kraśnik – Lwów), trasa rowerowa Ziemi Józefowskiej. Drogą od Józefowa do Suśca wiedzie szlak rowerowy GreenVelo. Józefów promuje się jako „Rowerowa Stolica Polski”.
Do miejsc atrakcyjnych turystycznie należą kamieniołomy: w Nowinach, w Hucie Różanieckiej oraz „Babia Dolina” w Józefowie. Na terenie Parku wytyczono też ścieżki przyrodnicze.
Artykuł pochodzi z portalu: http://parki.lubelskie.pl/
