Jezioro Bełdany leży w największej rynnie polodowcowej w Polsce. W większości rynna jest wypełniona wodą, a powstałe w niej jeziora są połączone. Parząc od południa to jeziora: Nidzkie, Guzianka Wielka, Guzianka Mała, Bełdany, Mikołajskie, Tałty, Ryńskie. Kolejne dwa: Ołów i Orło są połączone nieżeglownymi kanałami. To jeden z najdłuższych naturalnych odcinków do żeglowania na wodach śródlądowych w Polsce.
Jezioro ma 944 hektary powierzchni. Maksymalna długość to 12,4 kilometra, a maksymalna szerokość wynosi 2,4 kilometra. Średnia głębokość to 10 metrów. W najgłębszym miejscu od dna do powierzchni jest 46 metrów. Na jeziorze znajduje się 5 wysp. Brzegi jeziora wysokie, strome i zalesione. Bezpośrednie otoczenie jeziora w osiemdziesięciu procentach stanowią kompleksy Puszczy Piskiej. Dno zbiornika jest urozmaicone, z licznymi głęboczkami, linia brzegowa jest silnie rozwinięta o długości 33 kilometry. Z uwagi na znaczną średnią głębokość dno jest raczej piaszczyste i twarde, tylko w płytkich zatokach znajdują się trzcinowiska i muł.
Największa miejscowość w okolicy to Ruciane-Nida, ale okoliczne jeziora są połączone i na jednodniowe wypady trafiają tu ludzie nocujący w Mikołajkach lub nawet dalej. Nad samym brzegiem warto wspomnieć Wygryny, Piaski, Kamień i Wierzba. Wszystkie te miejscowości zapewniają obsługę turystów planujących odpoczynek nad wodą. Lokalna turystyka skupia się na obsłudze żeglarzy i motorowodniaków. Jest tu kilka przystani o bardzo dużej pojemności i zróżnicowanym wyposażeniu oraz porty oferujące obsługę całoroczną, w tym przechowywanie i remonty łodzi. Nad brzegami jeziora można również znaleźć wiele campingów oraz dzikie pola namiotowe. Koło połączenia z Jeziorem Mikołajskim przy miejscowości Wierzba znajduje się prom samochodowy, który przecina Jezioro Bełdany.
Statek wycieczkowy Bełdany
Po jeziorze i okolicach pływa m/s „Bełdany” – typ SPJD (SJD-190), zbudowany w 1965 r. w Tczewskiej Stoczni Rzecznej w Tczewie. Długość – 33,56 m, szerokość – 6,10 m, zanurzenie – 0,95 m. Napęd – silnik wysokoprężny o mocy 195 KM. Zabiera na pokład 140 pasażerów. Jednostką dowodzi kapitan Zenon Gromysz. Statek należy do Żeglugi Mazurskiej.
W Wierzbie znajduje się obszerny port jachtowy oraz Ośrodek Pracy Twórczej Polskiej Akademii Nauk. Od Wierzby w kierunku południowym jezioro ciągnie się wąskim korytem w litej ścianie lasu. Na wschodni brzeg wychodzą często koniki polskie, krewni tarpanów, które żyją tu w stanie dzikim na ogrodzonym obszarze leśnym, należącym do stacji doświadczalnej PAN w Popielnie. Zdarza się, że podchodzą do biwakujących żeglarzy i domagają się chleba – są przeważnie łagodne, ale trzeba zachować ostrożność, bo to jednak dzikie zwierzęta.
Trasa rowerowa wokół jeziora – Pętla Bełdany. Jest to trzecia trasa pod względem długości w gminie Ruciane-Nida. Ma trochę ponad 39 kilometrów długości. Trasa prowadzi przez miejscowości: Ruciane-Nida – Guzianka – Wejsuny – Onufryjewo – Popielno – Wierzba – Iznota – Wygryny – Guzianka – Ruciane-Nida. Na trasie mijamy: śluze w Guziance, zabytkowy wiatrak, Onufryjewo – przepiękna osada, która została założona przez staroobrzędowców, rezerwat konika polskiego, blisko trasy w miejscu, gdzie szlak kieruje na Wierzbę znajduje się Stacja Badawcza Polskiej Akademi Nauk, głaz, który został poświęcony Miłoszowi, trzy przepiękne jeziorka, które znajdują się w samym środku lasu.
Jezioro Bełdany cieszy się sporym wzięciem wśród wędkarzy, w sezonie wzdłuż przybrzeżnych trzcinowisk pływają całe armady łódek wędkarzy. W Bełdanach występują następujące gatunki ryb: karaś, sandacz, szczupak, okoń, węgorz, leszcz, płoć. Jezioro jest całoroczne zarybiane przez użytkownika – Gospodarstwo Rybackie Mikołajki. Dno tego jeziora jest bardzo urozmaicone z różnymi typami podłoża w tym również dna kamienistego, uwielbianego przez sandacze. Bardzo bogata w roślinność wynurzoną strefa płytkich blatów to okolice O.W. Galindia, Gołego Rożka oraz Wygryn. Jezioro obfituje też w dużą ilość przybrzeżnych trzcinowisk, które szczególnie jesienią są miejscem żerowania licznej populacji szczupaka. Ze względu na swą rynnową budowę i dość strome brzegi, jezioro to jest bardzo popularnym łowiskiem szczupaków, okoni oraz sandaczy. Okonie zwłaszcza te najbardziej wyrośnięte patrolują toń i warto szukać ich w okolicach podwodnych wzniesień, lub stoków przybrzeżnych. Bełdany, pomimo tego, że leżą w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich, należą do najbardziej rybnych akwenów w tym rejonie.
