Kozłowiecki Park Krajobrazowy utworzono w celu ochrony Lasów Kozłowieckich – największego kompleksu leśnego w okolicach Lublina w pobliżu Kozłówki – wraz ze śródleśnymi łąkami, bagnami, stawami i enklawami rolniczo-osadniczymi.
Obszar Kozłowieckiego Parku Krajobrazowego obejmuje swoim zasięgiem kompleks leśny Lasy Kozłowieckie oraz towarzyszące mu śródleśne łąki, bagna i stawy. Otoczony jest przez tereny rolniczo-przemysłowe. Teren parku ma charakter równinny. Wyraźniejsze akcenty w monotonnej rzeźbie terenu stanowią wydmy, niewielkie wzgórza morenowe oraz doliny rzeczne. Deniwelacje w obrębie parku dochodzą do 50 metrów. Najwyżej wzniesiona jest południowo-wschodnia część parku, gdzie wysokości bezwzględne osiągają wartość 195-202 m npm, ku zachodowi teren łagodnie opada aż do 155 m npm w rejonie stawów w Samoklęskach. Największą powierzchnię parku zajmują tereny o wysokości rzędu 170 – 180 m npm. Sieć wodna parku i jego otuliny tworzą niewielkie rzeczki: Minina, Krzywa Rzeka, Parysówka, Pracz i ciek spod Nasutowa. Główną rzeką parku jest Minina, która bierze swój początek w Majdanie Krasienińskim. Kilkakrotnie zmienia swój kierunek w miejscach gdzie zbiera swoje dopływy: w Dąbrówce, gdzie uchodzi Krzywa Rzeka, w Samoklęskach, gdzie uchodzi Pracz, w Kierzkówce gdzie Minina łączy się z Parysówką, będącą główną rzeką północnej części otuliny. Ok. 20 km na północ od parku Minina uchodzi do Wieprza – największej rzeki Lubelszczyzny.
Zwarty kompleks Lasów Kozłowieckich tworzą jeden z największych ekosystemów leśnych w słabo zalesionej centralnej i zachodniej części województwa lubelskiego. Stąd też Kozłowiecki Park Krajobrazowy ma charakter typowo leśny. Lasy obejmują ponad 90 % jego powierzchni. Z kolei w otulinie parku przeważają użytki rolne: pola, łąki i pastwiska. Na terenie parku znajdują się też stawy rybne: staw w Starym Tartaku, Wzory i niewielki zespół stawów Stróżek. W otulinie znajduje się też rozległy kompleks stawów w Samoklęskach.
Flora
Drzewostany chronione w Kozłowieckim Parku Krajobrazowym wyróżniają się dużą różnorodnością, zarówno pod względem składu gatunkowego, jak i struktury wiekowej i piętrowej. Na sporych powierzchniach zachowały walory lasu o charakterze naturalnym. Dominują lasy mieszane i bory mieszane, a na niewielkich powierzchniach występują bór suchy, bór wilgotny, bór bagienny oraz olsy i łęgi. Największa wartość przyrodniczą mają lite drzewostany dębowe, występujące w rezerwacie „Kozie Góry” i jego sąsiedztwie, oraz starodrzewy sosnowo-dębowe. Liczne rosnące w parku pojedyncze dęby bezszypułkowe osiągają tu imponujące pomnikowe rozmiary. Dąb bezszypułkowy występuję tu na wschodniej granicy swojego zasięgu.
Na uwagę zasługuje również runo leśne, w którym spotyka się wiele gatunków rzadkich i chronionych, wśród nich podkolan biały, podkolan zielonawy, lilia złotogłów, kruszczyk błotny, wawrzynek wilczełyko, zdrojówka rutewkowata, śnieżyczka przebiśnieg czy bluszcz pospolity. Spośród innych rzadkich gatunków występują tu ponadto takie rośliny górskie jak: ciemiężyca zielona, i tojad dzióbaty.
Rzadkie rośliny torfowiskowe i błotne reprezentują m.in.: brzoza niska, bagno zwyczajne, modrzewnica zwyczajna, starzec błotny czy pełnik europejski. Szczególną ozdobą tzw. „Łąk Dyskich” jest bardzo rzadki wielosił błękitny. Na łąkach możemy też spotkać storczyki: kukułkę krwistą, kukułkę szerokolistną czy kruszczyka błotnego. Na stawach występują rośliny wodne takie jak: grzybień biały, grzybień północny, grążel żółty i rzęsa garbata. Sporadycznie spotyka się także gatunki ciepłolubne jak np. kocankę piaskową.
Fauna
Równie bogaty jest też świat zwierząt zamieszkujących Kozłowiecki Park Krajobrazowy. Park stanowi ostoję zwierzyny leśnej. Występuje tu kilka dużych gatunków kopytnych, jak: jeleń, sarna, dzik czy łoś. Osobliwością i nieoficjalną wizytówką Lasów Kozłowieckich są daniele sprowadzone tu w 1962 roku. Przedstawicielami mniejszych ssaków są lisy, borsuki, zające. Nad wodami można spotkać wydry i bobry.
Spośród ptaków najważniejszą grupę stanowią gatunki leśne, zasiedlające drzewostany dojrzałe i starodrzewy. Składa się nią ok. 30 gatunków, z których przeszło połowę stanowią dziuplaki; wśród nich wyjątkowością występowania wyróżniają się muchołówki żałobna i białoszyja, dzięcioł średni i czarny, niektóre gatunki sikor, pełzacz leśny i kowalik. Liczna jest także grupa ptaków związanych ze środowiskiem wodnym. Nad stawami spotkać możemy perkozka, perkoza rdzawoszyjego i dwuczubego, zausznika, bąka, bączka, wodnika, czaplę siwą, czernicę, głowienkę, łabędzia niemego i błotniaka stawowego. Z kolei łąki i śródleśne polanki to miejsce występowania słonki, srokosza czy czajki.
Reprezentantami gadów na terenie parku są jaszczurki: zwinka, żyworodna oraz padalec, węże: zaskroniec i żmija, oraz jedyny polskich gatunek żółwia: żółw błotny.
W sąsiedztwie stawów, starorzeczy, torfianek i oczek wodnych koncentrują się miejsca rozrodu i bytowania płazów: grzebiuszki ziemnej, kumaka nizinnego czy ropuchy szarej. W śródłąkowych i nadwodnych zadrzewieniach spotkać możemy rzekotkę drzewną.
Łąki natomiast, zwłaszcza te w dolinach Mininy, Krzywej rzeki i górnej Parysówki to bogate żerowiska dla wielu gatunków motyli i trzmieli.
Turystyka
Parki krajobrazowe to obszary szczególnie predysponowane do pełnienia funkcji turystycznych i rekreacyjnych. Nie obowiązują w nich zakazy poruszania się poza szlakami i wyznaczonymi trasami czy zbioru runa leśnego.
Kozłowiecki Park Krajobrazowy umożliwia na swoim terenie uprawianie spacerów, wycieczek rowerowych, narciarskich na nartach biegowych, grzybobrania czy treningów biegowych. Stawy Wzory są popularnym łowiskiem wędkarskim.
Ciekawą infrastrukturę turystyczną na terenie Kozłowieckiego Parku Krajobrazowego przygotowało dla odwiedzających Nadleśnictwo Lubartów.
Kompleks Lasów Kozłowieckich otoczony jest siecią parkingów leśnych i miejsc postojowych. Drogi leśne przebiegające przez kompleks Lasów Kozłowieckich są wyłączone z ruchu samochodowego (poza pojazdami uprzywilejowanymi) przez co są bezpieczne dla rowerzystów. Wyznakowano wzdłuż nich sieć szlaków rowerowych. Punktem startowym jest parking leśny obok leśniczówki w Kopaninie. Do wyboru są dwie pętle, krótsza o długości 11,7 km, lub dłuższa o długości 23 km. Dla biegaczy przygotowano trasę biegową, która również rozpoczyna się przy parkingu w Kopaninie. Tutaj również dostępne są dwa warianty, krótszy ma 11,7 km, dłuższy 23 km.
Co prawda jedyny znakowany szlak pieszy biegnie tylko po fragmencie otuliny, ale z powodzeniem można wędrować po parku korzystając z sieci dróg leśnych i przecinek.
W Kopaninie i w Starym Tartaku przygotowane są wygodne miejsca wypoczynkowe wyposażone w wiaty, stoły, ławy, tablice edukacyjne i toalety. W Kopaninie ponadto znajduje się plac zabaw i miejsce ogniskowe, a w Starym Tartaku ścieżka zdrowia.
Ciekawym miejscem jest ekologiczna wieś Dąbrówka w zachodniej części parku. Na turystów czeka tam Mini ZOO, sklep z artykułami ekologicznymi, odbywają się cykliczne imprezy i warsztaty np. bębniarskie, rękodzielnicze i inne.
Zdjęcia i treść pochodzą ze strony Kozłowieckiego Parku Krajobrazowego
